(ភ្នំពេញ)៖ រយៈពេល​ជិត៤០ឆ្នាំ ​ក្រោយ​ការ​ដួល​រលំ​នៃ​រប​ខ្មែរក្រហម ​ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​បាន​ទទួល​សិទ្ធិ​​សេរីភាព​កាន់តែ​ទូលំទូលាយ​​ជាលំដាប់​។ ​ដោយ​ផ្តើម​ចេញពី​សិទ្ធិ ​រស់រាន​មានជីវិត​ដែល​ជា​សិទ្ធិ​មូលដ្ឋាន​សំខាន់​ជាងគេ ​កម្ពុជា​ក៏​មានការ​រីក​លូតលាស់​​យ៉ាង​ខ្លាំង​​នូវ​សេរីភាព​សារព័ត៌មាន ​សេរីភាព​ក្នុង​ការ​ដើរហើរ ​ការ​ប្រកបមុខរបរ ​រហូតដល់​សេរីភាព​បញ្ចេញមតិ​តាម​គ្រប់lមធ្យោបាយ​។

សេរីភាពទាំងនេះមានលក្ខណៈទូលំទូលាយជាងបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់ដែលស្គាល់សុខសន្តិភាពមុនកម្ពុជាទៅទៀត។ ទាំងនេះជាលទ្ធផលនៃកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង របស់រាជរដ្ឋាភិបាល របស់ប្រជាជនកម្ពុជាគ្រប់រូប និងភាគីពាក់ព័ន្ធនានា រាប់ទាំងអង្គការសង្គមស៊ីវិលផងដែរ។

ប៉ុន្តែវាជារឿងអកុសលណាស់សម្រាប់កម្ពុជានៅពេលដែលអង្គការសិទ្ធិមនុស្សមួយចំនួនហាក់កំពុងក្លាយជាឧបករណ៍លើកទឹកចិត្តឲ្យមនុស្សបំពានសិទ្ធិមនុស្ស ទៅវិញតាមរយៈការចេញមុខការពារយ៉ាងសកម្មចំពោះអ្នកប្រើសិទ្ធិបំពានលើអ្នកដទៃ។ ហេតុអ្វីបានជាដូច្នេះ?

ជាទូទៅ ​ក្រុម​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​តែង​នាំគ្នា​និយាយ​ពី​មាត្រា៣១ ​នៃ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ដែល​ចែងថា ​ពលរដ្ឋខ្មែរ​ទាំងពីរ​ភេទ​មាន​សិទ្ធិ​ស្មើគ្នា​ចំពោះមុខ​ច្បាប់ ​មាន​សិទ្ធិ​និង ​ករណីយកិច្ច​ដូចគ្នា​ទាំងអស់​ដោយ​មិន​ប្រកាន់​ពូជសាសន៍ ​ពណ៌​សម្បុរ ​.​.​.​ជាដើម​។ ​ប៉ុន្តែ​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​ច្រើនតែ​មើល​រំលង​ទាំងស្រុង​នូវ​ខ្លឹមសារ​បន្ត ​នៃ​មាត្រា​ដដែល​ដែល​ចែងថា ​«​ការប្រើ​ប្រាស់​សិទ្ធិ​ផ្ទាល់ខ្លួន​របស់​បុគ្គល​ម្នា​ក់ៗ​មិន​ត្រូវឲ្យ​ប៉ះពាល់​សិទ្ធិ​អ្នកដទៃ​ឡើយ ​ហើយ​ការប្រើ​ប្រាស់​សិទ្ធិ​សេរីភាព ​នេះ​ទៀតសោត​ត្រូវ​ប្រព្រឹត្ត​តា​មល​ក្ខ័​ណ្ឌ​កំណត់​ក្នុង​ច្បាប់​.​.​.​» ​ដែល​ជាផ្នែក​មួយ​ដ៏​សំខាន់​ក្នុង​ការធានា​ឲ្យ​ការប្រើ​ប្រាស់​សិទ្ធិ​បាន​ត្រឹមត្រូវ​មិន​ប៉ះពាល់​ដល់​សិទ្ធិ​អ្នកដទៃ​។

ជាក់ស្តែង ​នៅពេល​ដែល​បុគ្គល​ម្នាក់​គំរាម​សម្លាប់​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី ​ឬបុគ្គល​ដែល​ជេរប្រមាថ​គេ​ជា​សាធារណៈ​តាម​ហ្វេ​សប៊ុ​ក ​ឬ​អ្នកធ្វើ​បាតុកម្ម​ហិង្សា​ខុសច្បាប់ ​ត្រូវ​គេ​ឃាត់ខ្លួន​ទៅ​ណែនាំ ​ឬក៏​រង​ចំណាត់ការ​តាមផ្លូវ​ច្បាប់ ​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​តែង​ហៅ​ព្រឹត្តិ​ការណ៍​នោះ​ថា ​ជា​ការ​បំបិទ​សិទ្ធិ​សេរីភាព​បញ្ចេញមតិ​ទៅវិញ​។ ​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​គិតតែពី​ជំរុញ​មនុស្ស​ឲ្យ​ប្រើ​សិទ្ធិ​សេរីភាព ​ប៉ុន្តែ​ពួកគេ​មិនដែល​បង្រៀន ​ឬ​ប្រាប់​មនុស្ស​ទូទៅ​អំពី​ដែន​កំណត់ ​នៃ​សិទ្ធិ​សេរីភាព​ដូច​មាន​ចែង ​ក្នុង​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​ទេ​។ ​ពួកគេ​មិនដែល​ថ្កោលទោស​អ្នកប្រើ​សិទ្ធិ​ខុស​ម្តង​ណា​ទេ​។

បញ្ហានេះធ្វើឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរជាច្រើនជាពិសេសយុវជនដែលកំពុងពុះកញ្ជ្រោល នឹងសិទ្ធិសេរីភាពយល់ឃើញថា សិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគេគ្មានដែនកំណត់ ចង់ប្រើយ៉ាងដូចម្តេចក៏បាន ដោយមិនបានគិតពីការប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិអ្នកដទៃ និងពីផ្លូវច្បាប់ឡើយ។ ជាលទ្ធផលការជេរប្រមាថគ្នា លាបពណ៌គ្នា ផ្សាយព័ត៌មានបរិហារកេរដោយគ្មានការទទួលខុសត្រូវ កំពុងក្លាយជាបញ្ហាធំធេងក្នុងសង្គមខ្មែរពីព្រោះតែពួកគេយល់ថា នោះជាសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគេ។

មិន​ត្រឹមតែ​ពលរដ្ឋ​សាមញ្ញ​ប៉ុណ្ណោះទេ ​សូម្បីតែ​សមាជិកព្រឹទ្ធសភា ​សមាជិករដ្ឋសភា ​ដែល​ជា​អ្នកធ្វើ​ច្បាប់​ក៏​ហ៊ាន​បង្ហោះ​សារ​ជា​សំឡេង​តាម​ហ្វេ​សប៊ុ​ក​ដោយ​ចោទ ​រដ្ឋាភិបាល​បក្ស​កាន់អំណាច​ដោយ​បំពាន​ថា ​បាន​ចុះ​សន្ធិសញ្ញា​រំលាយ​ព្រំដែន​គោក​ជាមួយ​វៀតណាម ​ឬ​ចោទ​ថា ​រដ្ឋាភិបាល​ប្រើប្រាស់​ផែនទី​ក្លែងក្លាយ​ក្នុង​បំណង ​បង្ខូច​កេរ៍​ឈ្មោះ​រដ្ឋាភិបាល​។ ​ទោះជា​ពួកគេ​យក​រឿង​ធំប៉ុន​មេឃ​មកលេង​សើច​ដើម្បី​កេង​ចំណេញ​នយោបាយ ​ក៏​ក្រុម​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល ​ជាពិសេស​អង្គការ ​សិទ្ធិមនុស្ស ​មិនដែល​ហ៊ាន​ស្តី​បន្ទោស​អ្នក​ទាំងនោះ​ទេ ​ផ្ទុយទៅវិញ​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​បែរជា​ខិតខំ​ការពារ​ពួក​ប្រើ​សេរីភាព​ខុស​ទាំងនោះ​ថែមទៀត ​ដោយ​បាន​កាឡៃ​ឲ្យ​ទៅជា​រឿង​នយោបាយ ​និង​ចាត់ទុកថា​នោះ​ជា​ការប្រើ​ប្រាស់​សេរីភាព​បញ្ចេញមតិ​តែប៉ុណ្ណោះ​។ ​ករណី ​ទណ្ឌិត ​សម ​រង្ស៊ី​, ​លោកស្រី ​ថា​ក់ ​ឡា​នី ​និង​លោក ​កឹម ​សុខ ​ដែល​ចោទនា​យក​រដ្ឋមន្ត្រី​ថា ​នៅ​ពីក្រោយ​ការ​សម្លាប់​លោក ​កែម ​ឡី ​ដែល​ជា​ការ​ចោទ​ដ៏​ធ្ងន់ធ្ងរ ​និង​ដោយ​គ្មាន​ភស្តុតាង​អ្វី​ទាំងអស់​នោះ ​ក៏​ក្រុម​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស ​និង​សង្គម​ស៊ីវិល​ខ្លះ​នៅតែ​ចាត់ទុកថា ​ជា​ការប្រើ​ប្រាស់​សេរីភាព​ហើយ​ខិតខំ​ការពារ​អ្នក​ទាំងនោះ​ដដែល​។

តើ​អ្វីទៅ​ជា​សេរីភាព​បញ្ចេញមតិ​? ​តើ​សេរីភាព​មាន​ដែន​កំណត់​ត្រឹមណា​? ​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​ទាំងឡាយ​មិនដែល​បាន​ប្រាប់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ឲ្យបាន​ដឹង​ទេ​។ ​ក្រោម​លេស​ការពារ​សិទ្ធិមនុស្ស ​ពួកគេ​ដឹង​តែ​ពី​ជំរុញ​ឲ្យ​មនុស្ស​ប្រើ​សិទ្ធិ ​និង​ចេញមុខ​ការពារ​អ្នកប្រើ​សិទ្ធិ​ខុស​ថែមទៀត​។ ​ជា​លទ្ធផល​ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​មួយចំនួន ​ជាពិសេស​អ្នកគាំទ្រ​បក្ស​ប្រឆាំង​តែងតែ​ប្រើប្រាស់​សេរីភាព​ដោយ​បំពាន​ហើយ​អាង​អី​រត់រក​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​ឲ្យ​ជួយ​ស្រែក​ដោយមាន​សារព័ត៌មាន​បរទេស​មួយចំនួន​ចាំ​ជួយ​បំពង​សំឡេង​។​តើ​ទាំងនេះ​មិនមែន​ជា​ការជំរុញ​លើកទឹកចិត្ត​ឲ្យ​មនុស្ស​បំពាន​សិទ្ធិ​អ្នកដទៃ​ទេ​ឬ​? ​តើ​ពួកគេ​ធ្វើបែប​នេះ​ដើម្បីអ្វី​?

ចម្លើយដ៏ឡូហ្ស៊ិកបំផុតគឺ៖
ទី១៖ ធ្វើឲ្យមានព្រឹត្តិការណ៍កើតឡើងដើម្បីបង្ហាញម្ចាស់ជំនួយថា កម្ពុជាមានបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្សច្រើន ដែលទាមទារឲ្យមានវត្តមាន​អង្គការសិទ្ធិមនុស្ស នៅក្នុងប្រទេសនេះជាចាំបាច់។ ទីបំផុតម្ចាស់ជំនួយដែលជឿតែលើរ​បាយការណ៍ខ្វះតុល្យភាពទាំងនោះ ក៏ទម្លាក់លុយ​ឲ្យអង្គការសិទ្ធិមនុស្សធ្វើសកម្មភាពបន្តទៀត។

ទី២៖ ដោយហេតុថា អ្នកបម្រើការឲ្យអង្គការសិទ្ធិមនុស្សទាំងនោះភាគច្រើនមានមហិច្ឆតានយោបាយបង្កប់ពីក្រោយខ្នង។ ពួកគេប្រើប្រាស់​អង្គការសិទ្ធិមនុស្ស ដើម្បីបង្កើតប្រជាប្រិយភាពផ្ទាល់ខ្លួនមុននឹងហក់ចូលក្នុងឆាកនយោបាយ។ ករណីលោក កឹម សុខា ជាឧទាហរណ៍​ជាក់​ស្តែង។

ទី៣៖ អង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនត្រូវបានបរទេសម្ចាស់ជំនួយប្រើប្រាស់ដើម្បីផ្គុំកម្លាំង ជាមួយបក្សប្រឆាំងក្នុងការផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលបក្សកាន់អំណាច តាមរូបភាពបំផុសកំហឹងរបស់ពលរដ្ឋឲ្យខឹងសម្បារជាមួយរដ្ឋាភិបាល ជាមួយមេដឹកនាំប្រទេស។

ករណីបែបនេះធ្លាប់បានកើតឡើងក្នុងបណ្តាប្រទេសជាច្រើនរួចមកហើយ។ ហើយនេះក៏ជាប្រភពនៃបដិវត្តន៍​ពណ៌ដែលធ្វើឲ្យប្រទេស​ជាច្រើនរងគ្រោះខ្ទេចខ្ទាំ ពលរដ្ឋស្លាប់គរជើង និងបង្កឲ្យមានជនភៀសខ្លួនកាន់តែច្រើន តែគ្មានអ្នកណាទទួលខុស​ត្រូវចំពោះ​សោកនាដកម្មទាំងនេះឡើយ។

ដើម្បី​បញ្ចៀស​សោកនាដកម្ម​បែបនេះ​កុំ​ឲ្យ​កើតមាន​លើទឹក​ដី​កម្ពុជា ​អង្គការ​សង្គម​ស៊ីវិល ​ជាពិសេស​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​​ត្រូវ​បង្កើន​ការ​ទ​​ទួល​ខុសត្រូវ ​ហើយ​ហ៊ាន​និយាយ​ការពិត​ទាំងសងខាង​ដោយ​ការពារ​តែ​អ្នករងគ្រោះ​ពិតប្រាកដ​បាន​ហើយ​។ ​កុំ​ការពារ​អ្នក​ខុស ​ហើយ​ចាំតែ​បន្ទោស ​ទម្លាក់កំហុស​មក​លើ​រដ្ឋាភិបាល ​ចំណែក​បក្ស​ប្រឆាំង ​និង​ពួក​សង្គម​ស៊ីវិល​គ្នាឯង​ធ្វើអ្វី​ក៏​ត្រូវ​គ្រប់យ៉ាង​នោះ​។ ​ម្យ៉ាងទៀត ​ក្នុងនាម​ជា​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​ត្រូវ​បង្រៀន​មនុស្ស​ឲ្យ​ស្គាល់​សិទ្ធិ ​និង​ចេះ​ប្រើ​សិទ្ធិ ​ដើម្បីកុំឲ្យ​បំពាន​លើ​សិទ្ធិ​អ្នកដទៃ​។ ​បើ​មាន​ចំណាត់ការ​ផ្លូវច្បាប់​កើតឡើង ​សូមឈប់​កាឡៃ​ឲ្យ​ទៅជា​រឿង​នយោបាយ​ទៀត ​ពីព្រោះ​វា​ពិតជា​គ្រោះថ្នាក់​ណាស់​បើ​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​ក្លាយជា​ឧបករណ៍​ការពារ​អ្នកប្រើ​សិទ្ធិ​ខុស​បំពាន​លើ​សិទ្ធិ​អ្នកដទៃ​។ ​បើដូច្នេះ ​មានន័យថា ​អង្គការ​សិទ្ធិមនុស្ស​កំពុងតែ​លើកទឹកចិត្ត​មនុស្ស​ឲ្យ​បំពាន​សិទ្ធិមនុស្ស​ហើយ​៕

ដោយ៖ សូរ គងជ័យ