(ភ្នំពេញ)៖ សង្រ្គាម គឺជាជម្លោះប្រដាប់អាវុធរវាងកម្លាំងពីរ ឬច្រើន ដែលអាចនាំឲ្យខូចខាត ឬប៉ះពាល់ដល់អាយុជីវិតរបស់មនុស្ស។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការប្រយុទ្ធគ្នាក៏ត្រូវការឲ្យមានបទដ្ឋានច្បាប់ត្រឹមត្រូវ ដើម្បីចៀសវាងប៉ះពាល់ធ្ងន់ដល់មនុស្សធម៌។ ហេតុនេះហើយ បានជាមានការកំណត់អំពីច្បាប់សង្រ្គាម និងបទល្មើសសង្រ្គាមយ៉ាងជាក់លាក់។

ដូចម្តេចដែលហៅថា ច្បាប់សង្គ្រាម និងបទល្មើសសង្គ្រាម?

ក៖ ច្បាប់សង្គ្រាម
ច្បាប់សង្គ្រាម (Rule of War) គឺជាវិធានទាំងឡាយណាដែលមានចែងក្នុងច្បាប់អន្តរជាតិ និងអនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីអំពីសិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ចរបស់ភាគីពាក់ព័ន្ធនឹងសង្រ្គាម។

សិទ្ធិកាតព្វកិច្ចដែលពាក់ព័ន្ធនៅក្នុងសង្រ្គាមត្រូវគោរពពេលធ្វើសង្គ្រាមមានដូចខាងក្រោម៖

*អំឡុងពេលមានសង្រ្គាម ការសម្លាប់ជនស៊ីវិលគ្មានអាវុធដោយចេតនាមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឡើយ
*ទាហានម្ខាងមិនអាចសម្លាប់ ឬធ្វើឲ្យរបួសដល់ទាហានម្ខាងទៀតដែលបានចុះចូលហើយនោះទេ
*មន្ទីរពេទ្យមិនត្រូវបានប៉ះពាល់ ឬវាយប្រហារទេក្នុងពេលមានសង្រ្គាម
*ឈ្លើយសឹកមិនត្រូវបានប្រព្រឹត្តលើដោយអមនុស្សធម៌ ឬរងការធ្វើទារុណកម្មឡើយ
*ការចាប់យក ឬសម្លាប់ចំណាប់ខ្មាំងមិនត្រូវអនុញ្ញាតឡើយ
*ទាហានត្រូវពាក់ឯកសណ្ឋាន ដើម្បីឲ្យគេបានស្គាល់អត្តសញ្ញាណច្បាស់លាស់ ចៀសវាងការភាន់ច្រឡំជាមួយជនស៊ីវិល
*សមរភូមិត្រូវធ្វើឲ្យឆ្ងាយពីតំបន់ទីក្រុង ដែលមានប្រជាជនរស់នៅ
*នៅពេលត្រូវវាយប្រហារទីក្រុង ត្រូវទុកពេលវេលាសម្រាប់ជម្លៀសជនស៊ីវិលចេញ
*ជនស៊ីវិលស្លូតត្រង់ត្រូវទទួលបានការគាំពារ។

ខ៖ បទល្មើសសង្គ្រាម
បទល្មើសសង្គ្រាម (Crimme of Wer) គឺជាការំលោភខាងយោធាលើបទដ្ឋាននៃការធ្វើសង្រ្គាមដែលរួមមាន សកម្មភាពឃោរឃៅ និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនៅក្នុងពេលធ្វើសង្រ្គាម។

បទល្មើសសង្រ្គាមរួមមាន៖

*ការប្រើប្រាស់អាវុធដែលបានហាមឃាត់
*ការមិនយកចិត្តទុកដាក់ដល់អ្នកជំងឺ ឬអ្នករបួស
*ការរំលោភបំពានរថយន្តដែលមានទង់ ឬសញ្ញាកាកបាទក្រហម
*ការបំពានដោយមិនដោះលែងអ្នកទោស ឬបំពានលើបទឈប់បាញ់គ្នា
*ការសម្លាប់ចំណាប់ខ្មាំង
*ការសម្លាប់រង្គាលជនមិនមែនស៊ីវិល ឬបច្ចាមិត្តដែលបានចុះចូល
*ការបំផ្លាញនាវាចម្បាំងដោយមិនបានយកអ្នកដំណើរ ឬបុគ្គលិកនាវាទៅដាក់កន្លែងមានសុវត្ថិភាព
*ការទម្លាក់គ្រាប់បែកលើកន្លែងដែលគ្មានរបាំងការពារអ្វីទាំងអស់ ឬអគារនានាដែលមិនមែនាគោលដៅខាងយោធា៕